Waarom moet, als er iemand overlijdt, een verklaring van erfrecht worden afgegeven?

Het lijkt misschien overbodig dat na het overlijden een bezoek aan de notaris nodig is. Waarom heb je een verklaring van erfrecht nodig als je weet dat er een testament is? Zeker als het testament nog op het sterfbed of vlak daarvoor is opgemaakt, is dit voor veel mensen een vreemde verrassing. Je hebt al zoveel aan je hoofd en dan komt die verklaring er ook nog eens bij. In de meeste gevallen is het namelijk zo dat als u geld van een rekening van de overledene wilt afhalen of een rekening moet betalen, de bank vraagt om een verklaring van erfrecht. Ook de belastingdienst die een bedrag aan een overleden persoon wil uitkeren, een verzekeringsmaatschappij, of een makelaar, kan om een verklaring van erfrecht vragen. Indien in het testament een executeur is benoemd kan een verklaring van executele vaak volstaan. Maar die verklaring moet er wel komen. Het testament alleen is voor de bank niet voldoende om zeker te weten of iemand erfgenaam of executeur is. Het kan namelijk zo zijn dat degene die het testament gemaakt heeft, later nog bij een (andere) notaris een ander testament gemaakt heeft, zonder dat de familie daar iets van wist. Ook komt het nog heel af en toe voor dat iemand kinderen heeft, die niet bekend waren bij de familie. De notaris kan na het overlijden controleren of iemand een testament heeft gemaakt en waar het laatste testament is opgemaakt. Dit gebeurt bij het Centraal Testamenten Register in Den Haag. Daar worden alle testamenten van Nederland geregistreerd. Niet de inhoud van het testament, maar wel op welke datum het is opgemaakt, wie het heeft gemaakt en bij welke notaris. Daarnaast controleert de notaris ook bij de gemeente of er kinderen zijn. Kinderen hebben namelijk een bijzondere positie in het erfrecht. Als zij zijn onterfd, zouden ze een beroep kunnen doen op hun legitieme portie. Het is belangrijk te weten wie de kinderen zijn. Als er geen kinderen zijn, en de wet is van toepassing, dan moet bijvoorbeeld onderzocht worden wie de wettelijke erfgenamen zijn. Als er geen kinderen of echtgenoot zijn, zijn dat ouders, broers en zussen.
Na het onderzoek kan de notaris aan de hand van de wet of het eventuele testament in de verklaring van erfrecht opnemen wie bevoegd zijn om over de erfenis te beschikken. Bij een verklaring van erfrecht gaat het er dus om dat men zeker weet dat wordt uitbetaald aan de juiste personen: de executeur of de erfgenamen. Met zo'n uitgebreid onderzoek van de notaris is degene die uitbetaalt er zeker van dat niet later iemand anders nog op de stoep staat en zijn hand ophoudt voor het ontvangen van de erfenis!